YÜKSEKTEN DÜŞMEYİ ÖNLEME SİSTEMLERİ

KAPAK SİSTEMİ

Her türlü çalışma yüzeyindeki (Döşeme, çatı, yürüyüş yolları vs.) açıklıklardan düşmeyi engellemek amacıyla kullanılır. Kapaklar uygun şekilde işaretlenmeli ve kapak, üzerinde oluşabilecek maksimum yükün en az iki katını taşıyabilecek kapasitede olmalıdır.

KORKULUK SİSTEMLERİ

Korkuluk sistemleri yapı sahasındaki bir çok çalışma ve ulaşım alanlarında tercih edilen bir toplu koruma yöntemidir. Özellikle merdiven kova boşluklarında, asansör, pencere, malzeme alım yerleri, kat platform boşluklarında, çalışma platformları etrafında korkuluklu koruma sistemleri kullanılabilir.

Korkuluklarda

a) Platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk,

b) Platforma bitişik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,

c) Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde konulan ara korkuluk,

bulunması sağlanır

 PERSONEL DÜŞME DURDURMA SİSTEMLERİ

Emniyet kemerleri ülkemizde kişisel koruyucu olarak algılansa da aslında bütünsel bir koruma sisteminin önemli bir parçasıdır. Bu sistemi uluslar arası standartlara göre “personel düşme durdurma (önleme) sistemi” olarak adlandırabiliriz. Bu sistem;

1- Paraşütçü tipi tam vücut korumalı emniyet kemeri, yavaşlatma aparatları, bağlantı elemanları (kancalara, karabinalar ve lanyardlar, ankraj bağlantıları) ve şok emici aparatın, yatay ve dikey yaşam halatlarının ve bu halatlara bağlantıyı sağlayan halat tutucuların, yapılan işe göre uyumlu olan kombinasyonlarından oluşur.

2 Sistem bütünüyle en az 1800 pound (815 kg) yüke dayanabilmelidir. Bunun haricinde her parçanın dayanması gereken minimum yük miktarı standartlarda belirtilmiştir. Örneğin ankraj noktaları en az 5000 pound (2260kg) yüke dayanmalıdır.

3- En az 1.8 metreden serbest düşme riski bulunan her çalışma alanında kullanılmalıdır.

4- Her aparat standartlara uygun olmalıdır.

5 Karabina, lanyard ve diğer bağlantı aparatları kilitlenebilir veya kendi kendine açılamayacak şekilde kullanılabilir olmalıdır.

6- Sistemin yaşam hattına veya başka bir noktaya ankrajı düşme mesafesi de düşünülerek mümkün mertebe vücut ağırlık merkezinin üzerinde bir noktada tutulmalıdır.

7- Kullanılan aparatlara göre ankrajlar doğru şekilde yapılmalıdır.

8- Bu sistemlerde yatay ve dikey yaşam halatlarının kullanımı çok önemlidir.

Yaşam halatları minimum 5000 pound (2260 kg) çekme gerilmesine dayanabilmelidir. Kesilme ve aşınmalara karşı korunaklı malzemeden, yapılmış olmalı ve kullanılan halatlara uygun standartlarda olan halat tutucular kullanılmalıdır. Dikey yaşam halatları her işçi için bir adet olmalıdır. Yatay yaşam halatları birden fazla işçi tarafından kullanılabilir. Bu durumda her işçinin çalışma alanı, düşüş mesafeleri, ve düşme anında oluşan yükler hesaba katılarak uygun çaplarda ve mukavemette halatlar tercih edilmelidir.

9- Düşme gerçekleşirse asılı kalan personelin kurtarılabilmesi için kurtarma planı yapılmalı ve bu plan düzenli eğitimler ve tatbikatlarla uygulanabilir olmalıdır. Asılı kalan personel belli bir süre içinde kurtarılamazsa veya kurtarıldıktan sonra uygun şekilde müdahale edilmezse (kurtarılan personelin uygun olmayan vücut pozisyonunda bekletilmesi, emniyet kemerinin aniden gevşetilmesi vs.) vücutta kirli kan birikmesine bağlı, kalp krizi ve ölümle sonuçlanabilen askı travmaları yaşanabilmektedir. Bu sebeple kurtarma planı en az koruma yöntemleri kadar önemlidir.

10- Bu sistemi kullanan işçilere sistem bileşenleri, bunların hangi durumda ve nasıl kullanılması gerektiği, özellikle emniyet kemerlerinin kullanımı, acil durum, kurtarma planları ve benzeri konularda uygun eğitimler verilmeli ve işçilerin bu sistemi uygun şekilde kullandığı sürekli olarak kontrol edilmelidir.

11- “Yüksekte çalışma pozisyon alma sistemleri” de bütün bir sistem olarak değerlendirilmeli, uygun ve standart aparatlarla kullanılmalıdır.

Baret Kullanımı: Baret kullanımı yüksekten düşme kazalarında (emniyet kemeri kullanılsın veya kullanılmasın) düşen işçilerin, hayati açıdan korunmasıyla ilgilidir. Yani yüksekten düşmeyi önlemeye yarayan bir uygulama değil kaza sonrası meydana gelebilecek olası kafa ve kafatası yaralanmalarını engellemeye yöneliktir.

Baret kullanımıyla ilgili en önemli husus:

* Kullanılan baret yapılan işe, işin yapıldığı koşullara uygun standartlarda olmalı ve mutlaka çene bağı bulunmalıdır. Çene bağı olmadığı durumlarda düşme anında kullanılan baretler işçilerin kafalarından düşerek koruma işlevini kaybetmektedir.

GÜVENLİK İZLEME SİSTEMİ

Düşmeyi önleyici sistemlerden herhangi bir alternatifin uygun olmadığı durumlarda güvenlik izleme sistemi; kontrollü giriş alanları oluşturularak ve düşmeyi önleyici planla birlikte kullanılır. Bu sistem düşme tehlikesinden habersiz kişiyi izleme ve uyarma işinde uzman kişinin yapması gereken prosedürler bütünüdür.

GÜVENLİK AĞLARI

Güvenlik Ağları ile ilgili ülkemizde kabul gören ve Türkçe’ ye çevrilmiş olan

TS-EN 1263-1 ve TS-EN 1263 -2 standartları bulunmaktadır. Bu standartlarda kullanılan güvenlik ağı modelleri, ağ malzemesi boyutları, kalitesi, ve güvenlik ağına uygulanacak test teknikleriyle ilgili ayrıntılı bilgiler mevcuttur.

Güvenlik Ağlarının Kullanım Alanları:

Gökdelen ve köprü inşaatlarında düşmeye karşı yakalama ağları

Bina inşaatlarında açıkta kalan cephelerden düşmeye karşı yan ağlar

Hareketli platform ve yapı iskelesinden düşmeye karşı yakalama ağları

Tünel yapımı ve çatı çalışmalarında kullanılan yakalama ağları

Temelde 4 tip güvenlik ağı vardır.

ŞEKİL :S tipi Güvenlik Ağı :Kenar ipleri ile montajı yapılan güvenlik ağı

(TS-EN 1263-1, 2004, S.6.)

ŞEKİL :T tipi Güvenlik Ağı: Yatay çalışmalarda konsollara 

bağlanabilen  güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.6.)

ŞEKİL :U tipi Güvenlik Ağı: Düşey çalışma alanlarında kullanılan sağlam bir destek yapısına bağlanan güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.7.)

 

ŞEKİL :V tipi Güvenlik Ağı:Sehpa, iskele tipi 

desteğe bağlanan güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.7.)

Standart bir ağda bulunması gereken özellikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

1- Ağ gözü genişliği ağ tipinde belirtilen değeri (60 veya 100 mm) aşmamalıdır.

2-Kenar ipi kenardaki her bir ağ gözünden geçmelidir.

3- Kenar ipi uçları sökülmelere karşı korunaklı olmalı ve uygun şekilde

ankrajlanmalıdır.

4-T tipi ağlarda destek sehpaları arasındaki maksimum açıklık 5 metre olmalıdır.     

                 

5-S tipi ağlarda ağın en kısa uzunluğu 5 metre ve en küçük boyutu 35 metrekare olmalıdır.

6-S tipi ağlarda bindirme yapılmışsa asgari bindirme uzunluğu 2 metre olmalıdır.

7-T tipi ağlarda bindirme yapılmışsa asgari bindirme uzunluğu 0,75 metre olmalıdır.

8-Ağın asılmasında her bir askı arasındaki mesafe maksimum 2,5 m olmalıdır.

9-Güvenlik ağlarında kullanılan tüm iplerin uçları çözülmelere karşı korunmalıdır.

10-Kenar ipi, bağlama ipi ve birleştirme iplerinin dayanımı ve enerji absorpsiyon kapasiteleri standartta belirtilen değerlerin altında olmamalıdır.

11- Ağların statik ve dinamik dayanım deneyleri (ayrıca doğal ve yapay yaşlandırma deneyleri sonucunda yapılan dayanım testleri) standartta belirtilen şekillerde yapılmış olmalıdır. (İnşaatlarda sıkça kullanılan T tipi ve S tipi ağlarda dayanım testleri 7 metre yükseklikten ağ üzerine bırakılan 100 kg’ lık çelik küre şeklindeki deney kütleleriyle yapılmaktadır.)

12- TS-EN 1263-2 Standartına göre yakalama genişlikleri (çalışma bölgesi kenarı ve güvenlik ağı kenarı arasındaki yatay mesafe) ve düşme mesafeleri aşağıdaki gibi olmalıdır:

Düşme Yükseklikleri Tanım Tablosu 

 Hi ve He 6 metreyi Hr ise 3 metreyi geçmemelidir.

Yakalama genişlikleri aşağıdaki gibi olmalıdır.

Güvenlik Ağı Konsolu (Platformu):

“Güvenlik Ağ Platformu” personel düşmelerine karşı kurulmak istenen güvenlik ağlarının bina dış cephesine kolayca kurulumunun yapılmasını sağlar.

Esnek kolları sayesinde bir düşüş anında oluşan şoku emerek düşüşü yaşayan personelin üzerine minimum yük gelmesini sağlar.

Bina yükseldikçe vinç yardımı ile bir üst kata taşınır

Güvenlik Ağı Konsolu Kurulumu:

Öncelikle profil ana gövde tabliye üstünden betona sabitlenmektedir. Daha sonra tabliye altına gelen kısım tabliye kalınlığına göre ( kiriş yüksekliği ) deliklerinden kaba ayarı yapılarak ve üzerinde bulunan ayar mili ile ince ayarı yapılarak betona sıkıştırılır. Bu şekilde tüm konsollar sırasıyla monte edilir.

Her iki konsolu birbirine bağlamak için çelik borular kelepçelerle birbirlerine bağlanır.

Ağ germe işlemi için payanda borusu yukarı kaldırılır ve üzerine ağ germe işlemi yapılır, daha sonra payanda borusu halat yardımı ile tekrar uygun pozisyona getirilir ve kurulum işlemi tamamlanır.

UYARI HATTI SİSTEMLERİ

ŞEKİL : Uyarı Hattı Sistemi 

Sistem korumasız yerlere yaklaşanları uyarmak için bariyer oluşturan

desteklerden oluşur. Bu destekler halat, tel veya zincir kullanılarak yapılabilinir.

Korkuluk veya güvenlik ağı kullanımının mümkün olmadığı durumlarda, özellikle

çatı işi yapanlar için belirlenen alanlarda; uyarı hattı sistemleri, kişisel düşmeyi

durdurucu sistemler, muhafazalı geçit sistemleri veya güvenlik izleme sistemleri ile

birleştirilerek kullanılır. Uyarı hattı sistemleri korunaksız köşelerden en az 1,8 metre

uzaklıkta olmalıdır.

 KAYARAK DÜŞMEYİ ÖNLEME SİSTEMLER 

Yüksekteki eğimli yüzeylerde, özellikle çatılarda yapılan çalışmalarda işçilerin kayarak düşmelerini engellemeye yönelik uygulanan sistemleridir. Özellikle 7,5 metreden yüksekte yapılan ve 3/12 den daha eğimli olan çatı çalışmalarında, güvenlik ağı, korkuluk, bariyer gibi önlemler alınamıyorsa kişisel düşmeyi durdurucu sistemler, muhafazalı geçit sistemleri veya güvenlik izleme sistemleri ile birleştirilerek kullanılır. Genelde çalışılan yüzeye takoz sistemleri yerleştirilerek oluşturulur.

BARİYER- ÇİT- SİPER VE PERDELER:

Bu tarz korumaların bir kısmı düşmeyi doğrudan engelleyecek nitelikte ve mukavemette olup bir kısmı sadece farkındalık oluşturmak ve çalışanları ikaz etmek için kullanılır. Bu tür ikazlar kolayca görünür ve tehlike alanından yeterince uzağa konulmak suretiyle kazayı daha oluşmadan önlemeye yardımcı olur. Bu amaçla çalışılan kat çepeçevre en az 1 m yükseklikte kendir çuval, branda vb. ile perde şeklinde çevrilebilir.

Çuval perde ve brandaların yüksekten düşmeyi doğrudan  engellemediği, sadece farkındalık oluşturduğu unutulmamalıdır. 

Bu perdeler ayrıca çalışılan yükseklikte kuvvetli rüzgarı kesmeye ve malzeme uçmalarını önlemeye yardımcı olur.. Çuval perdelik ve brandalar bir nevi uyarı hattı sistemleri olup kullanılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır.

Çuval perdelik ve brandalar korunaksız kenarlardan en az 1.8 m uzaklıkta olmalıdır.

Korunaksız kenarda çalışılacağı zaman işçiler korkuluk sistemleri, kişisel düşmeyi durdurucu sistemler, güvenlik ağı sistemi vs. ile korunmalıdır. Branda sistemleri haricinde doğrudan yüksekten düşmeyi engellemeye yönelik bariyer sistemleri de mevcuttur. Teknolojinin gelişmesi ve güvenlik konusunda yapılan AR-GE çalışmalarının önem kazanması ile, özellikle bu konuda üretim yapan firmalar ergonomik ve sağlıklı ekipman üretme konusunda adeta yarış haline girmiştir.

Platform boşluklarından düşmeyi engellemek için, kolay kurulan ergonomik, hafif malzemelerden sistemler geliştirilmiştir. Bu sistemlerin ankrajı perlit malzemelerle imalata zarar vermeyecek şekilde yapılmaktadır. Malzemeler birbirine geçmeli olup ankrajları tamamlandıktan sonra gergin vaziyette durmaktadır ve istem dışı hareketlerle açılmaları mümkün değildir. Sökümü ve kurulumu çok kolay olup söküldükten sonra çok küçük bir yer kaplamaktadır.

 ŞEKİL : Kenar Siperlikleri

RÜZGAR GÜVENLİK PANELLERİ:

          Yüksek binalarda çalışılan en üst katlarda çalışan personel aynı zamanda yüksek miktarda rüzgar yüküne maruz kalmakta ve bu da yüksekten düşme tehlikesini önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu sebeple çok yüksek binalarda çalışılan en üst 2 veya 3 kat boyunca rüzgar yükünü kesmek amacıyla güvenlik panelleri kullanılmaktadır.